یادداشت//صادرات صنفی SMEها در کشورهای در حال توسعه؛ فاصله‌ها و فرصت‌ها
کسب‌وکارهای کوچک و متوسط (SMEs) در اغلب کشورهای در حال توسعه، نقش قابل‌توجهی در ایجاد اشتغال، پویایی اقتصادی و تأمین نیازهای داخلی دارند. با این حال، این بنگاه‌ها سهم بسیار ناچیزی از صادرات را به خود اختصاص داده‌اند. محدودیت‌های زیرساختی، ناپایداری مقررات، کمبود منابع مالی و نبود مهارت‌های لازم برای ورود به بازارهای بین‌المللی، از جمله دلایل اصلی این وضعیت است.
در بسیاری از این کشورها، زیرساخت‌های حمل‌ونقل، گمرک و زنجیره تأمین همچنان پرهزینه و ناکارآمد هستند. از سوی دیگر، بنگاه‌های خرد و متوسط با چالش‌هایی نظیر دسترسی دشوار به تأمین مالی صادراتی، ناتوانی در رعایت استانداردهای جهانی، و عدم شناخت از نیازهای بازار هدف مواجه‌اند. این عوامل باعث شده که حضور این بخش در تجارت خارجی بسیار کمرنگ و اغلب وابسته به واسطه‌ها یا بنگاه‌های بزرگ‌تر باشد.
در نقطه مقابل، کشورهای پیشرفته با بهره‌گیری از نهادهای تخصصی صادراتی، ثبات مقررات، فناوری‌های نوین و نظام تأمین مالی پیشرفته، توانسته‌اند SMEs را به بازیگرانی جدی در بازارهای جهانی تبدیل کنند. در این کشورها، حضور هدفمند SMEها در زنجیره‌های ارزش بین‌المللی نه‌تنها به توسعه صادرات کمک کرده، بلکه بر نوآوری، کیفیت و برند ملی نیز افزوده است.
شرایط کشور ما نیز ایجاب می‌کند که از نگاه سنتی به صادرات عبور کنیم و با فعال‌سازی دیپلماسی صنفی، مسیر ورود اصناف به عرصه تجارت خارجی را هموار سازیم. این دیپلماسی می‌تواند با برقراری ارتباطات سازمان‌یافته میان فعالان صنفی داخلی و شبکه‌های مشابه در کشورهای دیگر، فرصت‌های صادراتی جدیدی را خلق کند و به تقویت جایگاه اصناف در روابط اقتصادی بین‌الملل منجر شود.
در این میان، شناسایی فعالان قدرتمند صنفی که توان و تجربه حضور در عرصه بین‌المللی را دارند، به همراه شناسایی محصولات و خدماتی که قابلیت رقابت در بازارهای جهانی را دارند، از اهمیت بالایی برخوردار است. این اقدامات نه‌تنها می‌تواند سهم اصناف در صادرات را افزایش دهد، بلکه به‌طور بنیادین وزن این بخش را در ساختار تصمیم‌سازی و قدرت اقتصادی کشور ارتقاء می‌بخشد.
در مجموع، توسعه صادرات صنفی یک ضرورت اقتصادی برای شرایط فعلی کشور است؛ ضرورتی که با سیاست‌گذاری هوشمند، اصلاح ساختارهای پشتیبان و توانمندسازی بنگاه‌های کوچک و متوسط، می‌تواند به موتور محرک جدیدی برای رشد پایدار و درون‌زا تبدیل شود.
