نقش اتحادیه های صنفی از منظر اقتصاد نهادگرایی

دکتر علی توسطی رییس کمیسیون فرهنگی، اجتماعی و ارتباطات اتاق اصناف تهران : نقش اتحادیه های صنفی از منظر اقتصاد نهادگرایی

دکتر علی توسطی رییس کمیسیون فرهنگی، اجتماعی و ارتباطات اتاق اصناف تهران : نقش اتحادیه های صنفی از منظر اقتصاد نهادگرایی
از اواخر قرن ۱۹ زمینه های تبلور تفکر اقتصاد نهادگرایی پدیدار گردید. نهادگرایی یک نوع تجزیه تحلیل اقتصادی است که نقش نهادهای اجتماعی، سیاسی و اقتصادی را در تعیین وقایع اقتصادی مورد تاکید قرار می دهد. بعد از جنگ های جهانی و در مقابل مکاتب اقتصادی کلاسیک و نئو کلاسیک و همچنین مشخص شدن پوچی […] از اواخر قرن ۱۹ زمینه های تبلور تفکر اقتصاد نهادگرایی پدیدار گردید.

نهادگرایی یک نوع تجزیه تحلیل اقتصادی است که نقش نهادهای اجتماعی، سیاسی و اقتصادی را در تعیین وقایع اقتصادی مورد تاکید قرار می دهد.
بعد از جنگ های جهانی و در مقابل مکاتب اقتصادی کلاسیک و نئو کلاسیک و همچنین مشخص شدن پوچی و ناکارآمدی شعارهای لیبرالیستی و ظهور پدیده های مذمومی چون رباخواری، رانت جویی، شکاف طبقاتی ، دلالیسم و…. و غیر واقعی و غیر عملی بودن تفکرات حاکم بر اقتصاد چپ گرا، زمینه های گسترش تفکر نهادگرایی ایجاد گردید. از منظر نهادگرایان نهادهای اجتماعی ارزش والایی داشته و می توانند گام به گام در جهت اصلاح وضعیت موجود پیش روند.

نهادگرایان بر این باور هستند که برنامه ریزی و سیاست های هدفمند دولت ها می تواند به ارتقاء کیفیت فعالیت های اقتصادی یاری رسانده و به بهبود شرایط معیشت اقشار کم درآمد کمک کند. از نگاه نهادگرایان ، نهاد صرفا تشکل ها نیستند و رسوم، عادات اجتماعی، قوانین و… نیز کارکرد نهادی دارند.

در این دیدگاه جامعه ایستا نیست و همواره در حال حرکت و پویایی است و لذا نهاد ها می توانند در این جریان حرکت ، تاثیرات قابل توجهی داشته باشند.

در تفکرات نظریه پردازان اقتصاد نهادگرایی تاکید بر اهمیت توجه به محدودیت منابع و رقابت ، با تمرکز بر بازار مشاهده می گردد.
نهادگرایان بازار ها را نتیجه یک سری روابط درونی پیچیده می دانند که در طول زمان به یک نهاد سودمند( instrumental ) تبدیل شده اند و با نهادهای تشریفاتی (ceremonial ) تفاوت های بنیادی دارند.
اقتصاد نهادگرایی معطوف به یادگیری، عقلانیت و تکامل است.

مکتب نهادگرایی از سیاست های توزیع عادلانه ثروت و درآمد حمایت می کند و اقتصاد را به عنوان یک سازمان می بیند که تمام اجزای آن در ارتباط متقابل هستند و بر این اعتقاد هستند که مطالعه و بررسی های اقتصادی در یک مقطع زمانی منجر به انحراف در تحلیل و استنتاج شده و لذا اقتصاد باید در طول یک دوره زمانی مورد بررسی قرار گیرد.

نهادگرایان انسان را موجودی اجتماعی می داند که برای حفظ منافع مشترک و متقابل خود با دیگران اقدام به تشکیل گروه ها و تشکل ها می نماید.در این راستا اتحادیه ها ، سندیکاها و تشکل های صنفی در طول زمان در راستای صیانت از مصالح و منافع صنفی ظهور یافته اند.

اتحادیه ها به عنوان حلقه واسط بین سازمان های بالادستی و فعالان اقتصادی نقش بی بدیلی در انعکاس واقعیت های ملموس عرصه بازار به تصمیم سازان در سازمان های دولتی، نظم و انتظام در نظام تولید و شبکه توزیع، آسیب شناسی مشکلات و چالش های اقتصادی، امکان سنجی استفاده از دانش و فناوری های نوین ، ساماندهی فعالیت های پراکنده ، پایش و نظارت پیشینی و پسینی بر کیفیت و استاندارد کالا و خدمات، حل اختلاف و رسیدگی به شکایات افراد صنفی در جهت کاهش فشار بر دادگاه ها ، برگزاری دوره های کاربردی و تخصصی و دانش افزایی ، شناسایی و ارایه پیشنهاد برای رفع موانع اساسی در محیط کسب و کار و بسیاری از خدمات و کارکردهای دیگر را دارند که بدون تردید در این مختصر نمی گنجد.
سخن پایانی اینکه ؛ بر خلاف تصور برخی از مسئولان و افراد صنفی ، صدور پروانه کسب یکی از کمترین وظایف و مسئولیت های اتحادیه های صنفی است .
ما هنگامی به صورت واقعی و عملیاتی به جایگاه اتحادیه های صنفی واقف خواهیم شد که از منظر اقتصاد نهادگرایی ، به صورت جامع و عمیق دامنه اثرگذاری اتحادیه ها در اقتصاد و بازار را مورد بررسی قرار دهیم./ع/