اقتصاد سالم؛ فرزند سیاست‌گذاری درست
معاون برنامه‌ریزی و اقتصادی اتاق اصناف ایران تأکید کرد:اقتصاد سالم؛ فرزند سیاست‌گذاری درست
معاون برنامه‌ریزی و اقتصادی اتاق اصناف ایران گفت: برای تحقق شعار جهش تولید، در گام نخست باید برآورد دقیقی از ریشه مشکلات اقتصادی کشور داشته باشیم؛ این که آیا تولید با مشکل مواجه است یا در حوزه‌های دیگر خلأ‌هایی وجود دارد.
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی اتاق اصناف ایران به نقل از «شهروند»، احسان سقایی افزود: معتقدم که در حال حاضر، هم بخش تولید و هم سایر حوزه های اقتصادی کشور دچار مشکلاتی هستند.
به گفته وی کلمه تولید یک کلمه عام است و در حال حاضر در کشور هم تولید صنفی و هم تولید صنعتی فعال است به عبارت دیگر موضوع تولید دامنه وسیعی دارد که از صنایع مادر مانند نفت، گاز، فرآورده‌های نفتی و گازی تا خودرو، سیمان و غیره شروع و تا تولیدات صنایع کوچک‌تر مانند مبلمان، پوشاک و… شامل می‌شود.
سقایی ادامه داد: هرکدام از این بخش‌ها مشکلات خاص خود را دارند که باید به شکل تخصصی به آنها پرداخت. هرچند برخی از مشکلات کلی میان بخش‌های تولید صنفی و صنعتی مشترک است.
معاون برنامه‌ریزی و اقتصادی اتاق اصناف ایران، در یک تقسیم‌بندی، محیط کسب‌وکار را به به سه قسمت تقسیم کرد و تأکید کرد: در بررسی مشکلات اقتصادی کشور باید سه بخش کلان، بخش میانی و بخش خرد محیط کسب‌وکار را مدنظر قرار بدهیم. چرا که این سه محیط بر یکدیگر تاثیرگذار هستند.
سقایی بیان کرد: زنجیره تامین از تامین مواد اولیه شروع می‌شود. برخی از مواد اولیه مانند مس، فولاد و فرآورده‌های نفتی را در داخل کشور تولید می‌کنم و بخشی از مواد اولیه موردنیاز هم از طریق واردات تأمین می‌شود. مواد اولیه تولید و وارد شده، بعضا در کارخانه‌های تولیدی بزرگ به تولیدات نهایی می‌رسند و گاهی اوقات هم این کارخانه‌ها مواد اولیه را به شکل تجهیزات اولیه برای حلقه‌های بعدی تولید می‌کنند.
به گفته وی حلقه‌های بعدی نیز کارخانه‌ها و کارگاه‌ها هستندکه اغلب مقیاس کوچک‌تر داشته و کالاهای نهایی را تولید کرده و در نهایت کالاهای تولیدشده وارد کانال توزیع می‌شوند که متشکل از بنکداران، شرکت‌های پخش، واحدهای صنفی و فروشگاه‌های اینترنتی هستند. این یک روند کلی است که در همه جای دنیا طی می‌شود.
معاون برنامه‌ریزی و اقتصادی اتاق اصناف ایران در ادامه به مزایای کالاهای تولیدی اشاره کرد و گفت: کالای تولیدی باید مزیت رقابتی نسبی داشته باشد تا بتواند چه در بازار داخل، چه در عرصه بین‌المللی رقابت‌پذیر باشد. کیفیت بالا یا ارزان‌بودن کالا نیز دو مزیت اصلی است که در عرصه رقابت‌پذیرشدن یک کالا تأثیر می‌گذارد.
سقایی ادامه داد: استراتژی برخی از شرکت‌ها و کمپانی‌های بزرگ دنیا بر کیفیت کالا متمرکز می‌شود. برخی کشورها مانند کشور چین نیز توجه ویژه‌ایی به قیمت تمام‌شده پایین دارند. شرکت‌های بزرگی هم هستند که علاوه بر کیفیت، قیمت مناسب را مدنظر قرار می‌دهند.
به گفته وی در حال حاضر برخی از کالاهای تولید کشور قابلیت رقابت با کالاهای خارجی را دارند به شرط اینکه برندسازی درستی صورت بگیرد و قیمت تمام‌شده به‌گونه‌ای به بازارهای هدف برسد که قابلیت رقابت داشته باشند، در همین راستا قیمت تمام‌شده را نیز می‌توان با کوتاه‌کردن دست واسطه‌ها و دلالان متعادل کرد.
با اشاره به اینکه ایران در حوزه تولید خاویار، زعفران، فرش و… هنوز در بازارهای خارجی اعتبارشان را حفظ کرده‌اند، ادامه داد: برخی از صنایع ما مانند صنعت مواد غذایی پیشرفت چشمگیری داشته و در برخی تولیدات وضعیت‌مان نسبت به گذشته بهتر شده، اما در برخی کالاهای تولیدی متاسفانه قابلیت رقابت را از دست داده‌ایم.
معاون برنامه‌ریزی و اقتصادی اتاق اصناف افزود: در سال‌های اخیر به دلیل تحریم‌ها مشکلات عدیدهای برای صادرات و بازگرداندن ارز به وجود آمده است. موضوع تحریم‌ها سبب شده در ارتباط‌گیری و بازاریابی در کشورهای دیگر هم دچار مشکل شویم. ارز و عدم‌تخصیص به اندازه و به‌موقع ارز به واحدهای تولیدی، مشکل بعدی در چرخه تولید است.
وقتی تولیدکننده، کالایی را تولید و ثبت سفارش می‌کند، به این معناست که چه مقدار ارز باید تخصیص یابد و زمان دریافت آن چه زمانی است. اگر ارز به موقع تخصیص نیابد، کالا در گمرک یا کشتی می‌ماند، در نتیجه قیمت تمام‌شده بالا می‌رود. وقتی قیمت تمام‌شده بالا می‌رود، کالای تولیدی دیگر قابلیت رقابتی ندارد، حتی اگر کیفیت بالایی داشته باشد.
به گفته معاون برنامه‌ریزی و اقتصادی اتاق اصناف ایران سیستم بانکی ناکارآمد هم یکی دیگر از مشکلات چرخه تامین است. نرخ سود بانکی بالاست که هم موجب تورم می‌شود و هم در سال‌های اخیر نقدینگی را افزایش داده است. بانک‌ها نیز تامین مالی درستی برای بنگاه‌ها به‌خصوص بنگاه‌های تولیدی ندارند. بانک‌ها به جای تمرکز بر بخش تولید کشور برای رسیدن به سود سریع‌تر به سمت بخش توزیع رفته‌اند و با برندهای مختلف سرا، خانه و شهر فلان همکاری می‌کنند. این رویه واحدهای صنفی را از بین می‌برد. حداقل در کشور ما که اقتصاد بازارش به صورت سنتی است، نباید بدون ملاحظه به این بخش ورود کرد. این روند بانک‌ها کسب‌وکار بسیاری از اصناف را با خطر روبه‌رو کرده است.
وی ادامه داد: بحث بعدی که روی مسئله تولید تاثیرگذار است، تغییر و نوسان نرخ ارز است. همین نوسان ارز یکی از مهلک‌ترین صدمات را به بدنه تولید کشور وارد می‌کند. چرا که با پایین‌آمدن ارزش پول ملی، قدرت خرید بنگاهداران کاهش می‌یابد، و بعد از فروش کالای تولیدی‌اش برای خرید مواد اولیه بعدی با کمبود منابع مالی مواجهه می‌شود. مشکل بعدی که برای تولیدکننده پیش می‌آید این است که نمی‌تواند برای تولید برنامه‌ریزی کند، چون در پروسه تولید، تولیدکننده باید برای تامین مواد اولیه، انبارداری، بیمه، پرداختی‌ها و… برنامه‌ریزی دقیق و حساب‌شده‌ای داشته باشد تا بتواند به حیاتش ادامه بدهد.
تورم و پایین‌آمدن قدرت خرید مردم هم تاثیرگذار است
بنابر نظر معاون برنامه‌ریزی و اقتصادی اتاق اصناف ایران، تورم کشور روند صعودی دارد که باعث شده دست تولیدکننده از خرید مواد اولیه با قیمت و کیفیت قبلی کوتاه شود. در چنین شرایطی یا باید میزان تولید را کاهش دهد یا کیفیت کالا را پایین بیاورد تا بتواند مانند گذشته ادامه دهد.
به گفته سقایی، کاهش قدرت خرید مردم و عدم‌فروش برخی از کالاهای تولید را هم نباید نادیده گرفت. مردم به دنبال تامین کالاهای اساسی زندگی‌شان هستند، به همین علت برای خرید برخی کالاها رغبت نشان نمی‌دهند، بنابراین برخی از کارگاه‌ها و تولیدات صنفی نمی‌توانند به فعالیت‌شان ادامه بدهند، چون فروش ندارند.
قیمت‌گذاری‌های دستوری هم یکی دیگر از معضلات چرخه تامین است
معاون برنامه‌ریزی و اقتصادی اتاق اصناف ایران ادامه داد: دخالت دولت‌ها و قیمت‌گذاری‌های دستوری یکی دیگر از معضلات چرخه تامین است. زمانی که صادرات انجام نمی‌شود، ظرفیت محدودی از بازار را در داخل در اختیار داریم، بنابراین سهم تولیدکنندگان از این بازار کم می‌شود. از طرفی هم زمانی که ارزآوری و سرمایه‌گذاری خارجی نداریم و تکنولوژی وارد کشور نمی‌شود، به تدریج تولیدکننده واقعی از بازار خارج می‌شود. این مسائل در کنار هم به اقتصاد داخلی و درنهایت به صادرات ضربه می‌زنند، با افزایش نرخ ارز و تورم، مزیت رقابتی را از دست می‌دهیم.
به گفته معاون برنامه‌ریزی و اقتصادی اتاق اصناف ایران، موضوع قاچاق کالا و دستورالعمل‌هایی که مرتب مقرر می‌شوند، کار را برای تولیدکنندگان سخت کرده است. بنابر نظر سقایی، در سطح اقتصاد خرد هم با کمبود مواد اولیه و تجهیزات و همین‌طور نقدینگی روبه‌رو هستیم. «سقایی» با اشاره به اینکه اقتصاد ما سنتی است، ادامه می‌دهد: «ما با کمبود نیروی انسانی متخصص چه از لحاظ علمی و چه فنی و حتی در تولیدات سنتی‌مان روبه‌رو هستیم.
در برخی کالاها بازار رقابت را به دلیل عدم‌برندسازی از دست داده‌ایم و در بخش پایین‌بودن قیمت تمام‌شده هم به دلیل مشکلاتی که در بالا به آنها اشاره شد، توانی برای رقابت نداریم.» به گفته معاون برنامه‌ریزی و اقتصادی اتاق اصناف ایران، تولید ما به‌صرفه نیست. از نظر کیفیت هم مزیت رقابت نداریم، اگر هم داشته باشیم با این قیمت‌های تمام‌شده برای تولیدکنندگان دیگر به‌صرفه نیست.
تولید ما به‌صرفه نیست
معاون برنامه‌ریزی و اقتصادی اتاق اصناف ایران با تاکید بر این موضوع که بحث مالیات و بیمه هم از جمله عوامل تاثیرگذار در زنجیره تامین و قیمت تمام‌شده کالاست که برای تمرکز بر رشد تولید باید جایگاه و نقش آنها را مورد بررسی قرار داد و موانعی را که بعضا توسط این بخش‌ها برای تولیدکننده ایجاد می‌شود، لحاظ کرد. «سقایی» با اشاره به اینکه متاسفانه در سال‌های گذشته برند ایرانی را که در خارج از کشور رقابت کند، نساخته‌ایم، ادامه می‌دهد: «در برخی کالاها بازار رقابت را به دلیل عدم‌برندسازی از دست داده‌ایم و در بخش پایین‌بودن قیمت تمام‌شده هم به دلیل مشکلاتی که در بالا به آنها اشاره شد، توانی برای رقابت نداریم.» به گفته معاون برنامه‌ریزی و اقتصادی اتاق اصناف ایران، تولید ما به‌صرفه نیست. از نظر کیفیت هم مزیت رقابت نداریم، اگر هم داشته باشیم با این قیمت‌های تمام‌شده برای تولیدکنندگان دیگر به‌صرفه نیست.
تحریم‌ها سبب شده ما ارسال مستقیم کالا به کشورهای دیگر را نداشته باشیم
به گفته معاون برنامه‌ریزی و اقتصادی اتاق اصناف ایران به «شهروند»، در بخش صادرات ما موضوع پیمان‌سپاری ارزی را داریم که از گذشته به منظور بازگرداندن ارز صادراتی مورد توجه دولت‌ها بوده و در سال‌های اخیر با سختگیری فراوان انجام می‌شود و متاسفانه سیاست‌های کوتاه‌مدت دستورالعمل‌های متعدد موجب از بین رفتن انگیزه صادرکنندگان شده و تاثیر آن در صادرات روندی منفی را در پی داشته باشد. بنابر نظر «احسان سقایی»، مشکل دیگری که با آن روبه‌رو هستیم، بی‌تدبیری و نگاه کوته‌بینانه برخی از مسئولان است که به اقتصاد ضربه می‌زند. «سقایی» ادامه می‌دهد: «پیدا کردن بازار در کشورهای همسایه کار زمان‌بر و سختی است و گاهی اوقات دستورالعمل جدیدی همه این زحمت‌ها را به باد می‌دهد. به عنوان مثال در سال‌های گذشته در برخی از مواد غذایی مانند مرغ ما بازارهای کشورهای همسایه مثل عراق را به دست آورده بودیم که در آن ایام به ناگاه بازار داخل با کاهش موجودی مرغ و بالا رفتن قیمت آن مواجه شد، در همان برهه دستورالعملی صادر شد مبنی بر عدم صادرات آن برای تامین بازار داخلی و اینگونه این بازار به رقبا سپرده شد، در حالی که می‌شد با واردات، کمبود بازار داخل را تامین کرد تا بازارهای کشورهای همسایه باقی بماند.» بنابر نظر معاون برنامه‌ریزی و اقتصادی اتاق اصناف ایران، تحریم‌ها سبب شده ما ارسال مستقیم به کشورهای دیگر را هم نداشته باشیم.
توسعه اقتصاد باعث قدرتمندشدن کشورها از لحاظ سیاسی، اجتماعی و… می‌شود
به گفته «احسان سقایی»، در کسب‌وکارها چند آیتم تاثیرگذار هستند. «سقایی» با اشاره به گزارش پایش موانع کسب‌وکار که توسط سه اتاق بخش خصوصی چند سال پیش منتشر شده، ادامه می‌دهد: «در این گزارش آیتم‌هایی به عنوان موانع کسب‌وکارها معرفی شده‌اند که بعد از سال‌ها همچنان وجود دارند، اگرچه برخی آیتم‌ها هم به آنها اضافه شده است.» بنابر نظر معاون برنامه‌ریزی و اقتصادی اتاق اصناف ایران، این آیتم‌ها عبارتند از: غیرقابل پیش‌بینی بودن تغییرات قمیت مواد اولیه و محصولات، بی‌ثباتی سیاست‌ها، قوانین و مقررات، تامین مالی از بانک‌ها و گرفتن مجوزها که البته گرفتن مجوز در سال‌های گذشته روند بهبود داشته است. «سقایی» ادامه می‌دهد: «اعتقادم این است که راه اقتصاد قوی و پویا در همه کشورها از سیاست‌گذاری درست می‌گذرد و در واقع اقتصاد سالم فرزند یک سیاست‌گذاری سالم است. از سوی دیگر، رشد و توسعه اقتصاد نیز باعث قدرتمندشدن کشورها از لحاظ سیاسی، اجتماعی و… می‌شود. هیچ کشوری با اقتصاد ضعیف نمی‌تواند قدرتمند باشد